عنصر ششم

در مستند «پرش همزمان همه انسان‌ها» به این سؤال پاسخ خواهیم داد که این اقدام چه تأثیری بر کره زمین خواهد داشت. جمعیت انسان‌ها بر روی کره زمین چیزی در حدود هفت میلیارد نفر است؛ حال تصور کنید که این جمعیت در یک ناحیه از زمین گرد هم آمده و یک پرش به ارتفاع تقریبی چند سانتی‌متر از سطح زمین داشته باشند. آیا زمین بر اثر این پرش ناگهانی و نیرویی که به واسطه این حرکت بر آن وارد می‌شود دچار تغییراتی از جمله جابجایی خواهد شد؟ اگر از ناچیز بودن جرم این جمعیت از انسان‌ها در برابر جرم زمین چشم پوشی کنیم، نیرویی که به زمین در اثر این اقدام وارد می‌شود غیرقابل انکار خواهد بود. با محاسبات فیزیکی اثبات شده است که اگر همه انسان‌ها در یک لحظه و به اندازه سه سانتی‌متر از سطح زمین بپرند، زمین را اندکی از خود دور خواهند کرد و این مقدار اندک به اندازه یک صدم عرض یک اتم هیدروژن است. همچنین از آنجایی که در نهایت پس از این پرش، افراد به همان جایی که بودند باز می‌گردند، زمین نیز به جای خود بازگشته و در نتیجه مکان زمین در فضا تغییری نخواهد کرد. در ادامه برای درک بهتر این رویداد و تأثیرات احتمالی آن بر کره زمین، شما را به تماشای مستند پیش‌روی دعوت می‌کنیم.

با مستند «دنیای شگفت انگیز نانو» همراه شما عزیزان هستیم. آیا تاکنون کلمه نانو به گوشتان خورده است؟ آیا از کاربردها و ویژگی‌های آن اطلاع دارید؟ فناوری نانو یا نانوتکنولوژی رشته‌ای از دانش کاربردی و فناوری است که به بررسی و مطالعه مواد در ابعاد کم‌تر از یک میکرومتر می‌پردازد. هر نانومتر را می‌توان معادل یک میلیاردم متر یا تقریبا یک هشتاد هزارم قطر موی انسان در نظر گرفت. امروزه دانشمندان با پیشرفت علم و مطالعه خواص و ویژگی‌های مواد توانسته‌اند با استفاده از این مقیاس دستاوردهای نوینی در زمینه پزشکی و مهندسی به دست آورند. آنها در تلاشند دستگاه‌ها و ابزارهایی بسازند که از قابلیت‌های بسیار شگفت‌انگیزی برخوردار باشد و با استفاده از آن موجب تحولی عظیم در زندگی بشریت شوند. متخصصان نانو می‌کوشند با کار بر روی چگونگی حرکت اتم‌ها و نوع قرار گرفتن آنها در کنار یکدیگر به ترکیبات مقاوم‌تری از مواد دست یابند و کیفیت مواد تولیدی را بهبود ببخشند. همچنین به ‌کارگیری فناوری نانو در تولید محصولات این امکان را فراهم می‌نماید که محصولاتی با ویژگی‌های جدید تولید گردد. در مستند پیش‌روی اطلاعات کاملی در زمینه فناوری نانو و ویژگی‌های آن بیان شده است که در ادامه توجه شما را به تماشای آن جلب می‌کنیم.

در تماشای مستند «عجیب‎ترین مواد» ما را همراهی نمایید تا با ذرات زیراتمی و انرژی‎های حاصل از آنها آشنا شوید. اتم‎ها به طور کلی از ذراتی به نام الکترون، پروتون و نوترون تشکیل شده‌اند‎ و پروتون‎ها و نوترون‎ها نیز هسته اتم را تشکیل می‎دهند. امروزه دانشمندان به این نتیجه رسیده‎اند که پروتون و نوترون خود از ذرات بنیادی به نام کوارک پدید می‎آیند. کوارک از اجزای اصلی و تشکیل دهنده ماده است که به شش نوع مختلف بالا، پایین، افسون، شگفت، سر و ته تقسیم می‎شود. در حقیقت برای نخستین بار مدل کوارک در سال 1964 توسط ماری گل-من ""Murray Gell-Mann""، فیزیکدان آمریکایی مطرح شد و بعدها به تدریج انواع مختلف آن کشف گردید. تحقیقات گوناگون بر روی این ذرات نشان داد که انرژی فوق‌العاده زیادی می‎تواند از کوارک‎ها خارج شود. به همین دلیل دانشمندان سعی کردند که از این ذرات برای دستیابی به منبع و انرژی نامحدود استفاده کنند. یکی از موارد مختلف این تلاش‎ها به سازمان تحقیقات هسته‎ای اروپا باز می‎گردد که دستگاه‎های شتاب دهنده و برخورد دهنده‌های هادرونی بسیار بزرگی برای آزاد سازی این انرژی به کار گرفته شد. اما در مقابل دانشمندانی نظیر دکتر والتر واگنر معتقدند که این آزادسازی انرژی ممکن است منجر به ایجاد سیاه چاله‎ و نابودی کره زمین شود. از این رو کشمکش‎های متعددی در بین این دو گروه در جریان بوده که بحث‎ها و مشاجره‌های فراوانی را در پی داشته است. به طور کلی انجام تحقیقات و آزمایشات بیشتر در خصوص ذرات کوارک می‎تواند حیات موجودات جهان را به خطر بیاندازد و باعث از بین رفتن آنها گردد. بنابراین آیا به نظر شما ادامه دادن چنین اقداماتی برای کسب انرژی و تسلیحات بیشتر با وجود خطرات و ریسک بالای آن می‎تواند یک امر ضروری باشد؟ در ادامه به منظور درک بیشتر این اقدامات و آزمایش‌ها توجه شما را به تماشای مستند پیش‌روی جلب می‌نماییم.

در مستند «علم مواد» به بررسی علم شیمی و کاربردهای آن می‎پردازیم. شیمی، علم مطالعه ساختار مواد و خواص آنهاست و از جمله علوم بنیادی محسوب می‎شود. دانشمندان این حوزه، واکنش‎های فیزیکی و شیمیایی مواد و همچنین برهمکنش آنها را در سطح مولکول، اتم و زیراتم بررسی می‎نمایند. از معروف‎ترین ذرات زیراتمی می‎توان از نوترون‎‎ها، پروتون‎ها و الکترون‎ها نام برد که ذرات تشکیل دهنده اتم به حساب می‌آیند. الکترون‎ها بار منفی دارند و در اتم به دور هسته می‎چرخند. هسته اتم‎ها نیز شامل پروتون‎ها و نوترون‎ها بوده و به دلیل وجود پروتون‎ها از بار مثبت برخوردار می‌باشند. در هنگام انجام واکنش‎های شیمیایی، هسته اتم بدون تغییر باقی می‎ماند؛ در عوض این الکترون‎ها هستند که از اتمی به اتم دیگر منتقل می‎شوند. در حقیقت هسته اتم تعریف کننده نوع عنصر است که با توجه به عدد اتمی و عدد جرمی مربوط به اتم‎ها تعیین می‎شود و الکترون‎ها خواص شیمیایی اتم‎ها را مشخص می‎کنند. به تعداد پروتون‎های یک اتم، عدد اتمی و به مجموع تعداد پروتون‎ها و نوترون‎ها عدد جرمی می‎گویند. همچنین در طبیعت، اتم‎هایی از یک عنصر وجود دارند که دارای عدد اتمی یکسان و عدد جرمی متفاوت می‌باشند. این اتم‎ها ایزوتوپ نامیده می‌شوند. اینها تنها گوشه‎ای از علم شیمی و مباحث مربوط به آن هستند که مورد مطالعه دانشمندان قرار گرفته‌اند. در واقع شاخه‎های علم شیمی بسیار گسترده‌تر بوده و حتی در علوم دیگری نظیر زیست شناسی و پزشکی کاربرد دارد. پس ما را در تماشای این مستند جذاب همراهی بفرمایید تا با مطالبی آموزنده در رابطه با علم شیمی بیشتر آشنا شوید.