انقراض دایناسورها

در مستند ویدیویی «اثر کوریولیس» نیروی حاصل از چرخش که باعث انحراف مسیر حرکت اجسام می‌شود را بررسی خواهیم کرد. شبه‌نیروی کوریولیس نخستین بار در سال 1835 میلادی توسط «گوستاو کوریولیس» دانشمند فرانسوی در خصوص قسمت چرخنده ماشین‌‌ها مطرح شد. این نظریه هیدرودینامیکی در ابتدا به‌عنوان مکمل نیروی گریز از مرکز شناخته می‌شد؛ اما تا پایان قرن نوزدهم شکل کامل‌تری به خود گرفت. به عقیده کوریولیس این نیرو هنگام تغییر مختصات خطی یک جسم در راستای عمود بر جسم چرخنده شکل می‌گیرد، درواقع مسیر مستقیم جسم تحت تأثیر چرخش دستگاه قرار گرفته و منحرف می‌شود. نیروی کوریولیس به‌قدری ناچیز است که توانایی تغییر اندازه سرعت را ندارد و فقط روی جهت آن تأثیر می‌گذارد. در این مستند با مهم‌ترین تأثیرات انرژی کوریولیس مانند تعیین جهت جبهه‌های هوایی، جریان‌های اقیانوسی و مسیر رودخانه‌ها آشنا خواهید شد.

در مستند ویدیویی «انقراض دایناسورها» با رویدادی آشنا می‌شوید که علاوه بر انقراض دایناسورها فجایع جبران‌ناپذیری برای زمین پدید ‌آورد. بقای حیات در کره زمین پدیده‌ای پیچیده است؛ میلیاردها موجود زنده از آغاز خلقت تاکنون به کام مرگ رفتند و فقط تعداد محدودی بجا ماندند. دایناسورها یک نمونه از جاندارانی هستند که براثر فاجعه‌ای سهمناک در 65 میلیون سال پیش نسلشان منقرض شد؛ آن‌هم به‌گونه‌ای که انگار هرگز بر روی زمین وجود نداشتند. این سؤال همچون رازی مهروموم‌شده در ذهن دانشمندان باقی‌مانده است و هنوز علل اصلی آن مشخص نیست. محققان سال‌های متمادی در خصوص دوره حیات این موجودات غول‌آسا تحقیق کردند و نظرات متعددی ارائه دادند. یکی از پرطرفدارترین آن‌ها برخورد شهاب‌سنگی بزرگ بنام «چیکسولوب» بود که در دهه هفتاد میلادی توسط فیزیکدانی معروف ارائه گردید. این نظریه با استقبال گسترده‌ای روبرو شد اما به اعتقاد برخی از فسیل‌شناسان دلیل انقراض فقط شهاب‌سنگ نبود. شواهد یک عامل بزرگ فوران آتش‌فشانی را نشان می‌دهند که باعث بیرون آمدن سنگ‌های مذاب و گازهای گلخانه‌ای گردید. این رخداد شرایط جوی زمین را مدت‌ها قبل و بعد از برخور‌د شهاب‌سنگ از حالت عادی خارج و ناپایدار کرد؛ از سوی دیگر برخورد شهاب‌سنگ برشدت فوران‌ها دامن زد و موجب نابودی دوسوم گونه‌های گیاهی و جانوری همچون دایناسورها شد. نجات‌یافتگان، حیوانات کوچک و همه‌چیزخوار بودند که نقطه‌ضعفشان اکنون شانس بقایشان شد؛ اما این پایان ماجرا نبود! موجودات باقی‌مانده با اتفاقات بی‌شماری دست‌وپنجه نرم کردند. سونامی، عصر یخبندان، قحطی غذا، افزایش ناگهانی گرمای هوا و صدها فجایع مرگبار دیگر، شانس بقا‌ی آن‌ها را کم کرد؛ اما گونه‌های کمی از جانوران همچون پستانداران توانستند از دل حوادث ویرانگر رهایی یابند و سیر تکامل را طی کنند؛ بنابراین زندگی دوباره جریان یافت و زمینه آفرینش موجودی بنام انسان فراهم گردید. در این مستند زندگی جانداران نجات‌یافته و حوادث پیش روی آن‌ها را مشاهده خواهید کرد.

مستند ویدیویی «حیات-تقدیر یا شانس» داستان تولد منظومه شمسی و معجزه‌ی آفرینش را به زیبایی نشان می‌دهد. ما در عصر طلایی کیهان‌شناسی زندگی می‌کنیم. علیرغم اطلاعاتی که در خصوص منظومه شمسی موجود است همواره ستاره‌شناسان در حال کشف اسرار و نیروی تشکیل‌دهنده‌ی جهان هستند. هیچ الگوی معتبری وجود ندارد که چگونگی پیدایش منظومه شمسی را توضیح دهد؛ اما دانشمندان در خصوص فرضیه‌ای محبوب به نام «نظریه سحابی» به توافق رسیده‌اند. بر اساس این نظریه با فروپاشی ابر مولکولی غول‌پیکری در 6/4 میلیارد سال پیش منظومه شمسی به وجود آمد. درواقع سحابی همان ابر غول‌آسا است و همه‌ی ستارگان نیز تکه‌های ازهم‌گسیخته‌ی آن هستند. خورشید تنها ستاره‌ کروی شکل و داغ است که در مرکز منظومه قرار دارد و هشت سیاره اصلی به دور آن در حال گردش‌اند. دانشمندان با سال‌ها تحقیق دریافتند که سیارات متنوع از ابر خورشیدی ساخته‌شده‌اند، به‌عبارتی‌دیگر همان دانه‌های درشت گردوغبار که پیرامون خورشید می‌گردند. محیط غبارآلود منظومه نقش مهمی در پیدایش حیات دارد و زمین تنها سیاره‌ای است که حیات در آن جاری است. آیا فرایندی که به ایجاد حیات در زمین منجر می‌شود، در سیارات دیگر تأثیرگذار است؟ این مستند کمک شایانی در شناخت شما نسبت به معنا و مفهوم جهان هستی و پیدایش حیات آن، خواهد کرد.

در مستند ویدیویی «سفر کیهانی-روز برخورد شهاب‌سنگ» به مرزهای ناشناخته و پررمزوراز منظومه شمسی قدم می‌گذاریم. در خصوص پیدایش منظومه شمسی نظریات مختلفی بیان‌شده است که اساسی‌ترین آن فرضیه صحابی نام دارد. بر اساس این نظریه با فروریزی گرانشی بخشی از یک ابر مولکولی، منظومه شمسی پدید آمد. خورشید که بزرگ‌ترین قسمت جداشده بود در مرکز قرار گرفت و دیگر ذرات به اطراف پخش شدند؛ پس از مدتی این ذرات به هم پیوستند و اجرام بزرگ‌تری به نام سیاره را تشکیل دادند. سیاره‌ها و دیگر اجرام منظومه شمسی ساختار منظمی دارند و به دور خورشید می‌چرخند. در طی سال‌ها چرخش، برخوردهای بزرگ و کوچکی اتفاق افتاد که باعث پیدایش قمرها و تکامل منظومه شمسی شد. این برخوردها گاهی پیامدهای غیرقابل جبرانی برای زمین همراه داشته است؛ به عقیده دانشمندان دلیل اصلی انقراض دایناسورها برخورد شهاب‌سنگ عظیمی با قطر 10 کیلومتر به زمین بود. بااینکه قطر آن در مقابل حجم زمین بسیار ناچیز به نظر می‌رسد؛ اما برخورد این جسم عظیم با سرعت‌بالا باعث ایجاد حفره‌ای با دهانه 180 کیلومتر در خلیج مکزیک شد. امواج ساطع‌شده از این برخورد همانند بمب اتم عمل کرده و حیات گونه‌های جانوری را از بین برد. در کنار این برخورد بزرگ، حفره‌های به‌جامانده از برخوردهای کوچک‌تر نیز کشف‌شده که مطالعه و بررسی آثارشان گواه بر آسیب‌پذیری زمین دارد. آخرین و مشهورترین برخورد شهاب‌سنگ به زمین در سال 2015 رخ داد. صبح یکی از روزهای فوریه شئ درخشانی که به‌سرعت در حال نزدیک شدن به زمین بود توجه مردم روسیه را جلب کرد؛ بااینکه این شهاب‌سنگ در ارتفاع 23 کیلومتری منفجر شد اما قدرتی معادل 500 کیلو دینامیت داشت و خرابی‌های بسیاری به بار آورد. پس‌ازآن واقعه، ناسا مأموریت شناسایی و متوقف کردن اجرام خطرناک اطراف زمین را آغاز نمود تا از حوادث احتمالی جلوگیری کند. این سازمان تاکنون بیش از 13000 جسم را شناسایی کرده که بسیاری از آن‌ها در مدار زمین درحرکت‌اند و برخی با آن تلاقی دارند. اطلاعات و داده‌های فضایی در خصوص این شهاب‌سنگ‌ها به کمک ماهواره‌های پیشرفته جمع‌آوری می‌گردد. درصورتی‌که شهاب‌سنگ در مسیر خطرناکی باشد، فضاپیمایی به سطح آن اعزام شده تا قسمت بزرگی از جرمش را جدا کند. تغییر نیروی گرانشی تنها بخش کوچکی از کاوش انسان در فضا است، دیگر اقدامات جسورانه بشر را در این مستند مشاهده خواهید کرد.