در مستند ویدیویی «سازگاری یا مرگ» با دانش گسترده علم ژنتیک و کاربردهای بی‌شمار آن در عرصه جهانی آشنا خواهید شد. «زیست‌شناسی» قدیمی‌‌ترین علمی است که همواره موردتوجه دانشمندان قرارگرفته است. این علم در دهه‌ی اخیر وارد پروسه‌‌‌ جدیدی شد و در دنیای زیست‌شناسی انقلابی بانام «علم ژنتیک» به پا کرد. در مراحل اولیه، پژوهشگران آزمایشات بسیاری انجام دادند اما به دلیل کمبود اطلاعات و عدم انتخاب درست با شکست مواجه شدند. «گريگور مندل» اولین کسی بود که قوانین حاکم بر انتقال صفات ارثی را کشف کرد و به‌عنوان «پدر علم ژنتیک» شهرت یافت. «ژنتیک» فرایند انتقال اطلاعات از موجودی به موجود دیگر است که به چگونگي وراثت صفات برگزیده در موجودات زنده می‌پردازد. اين شاخه از زیست‌شناسی باهدف تولد ژن جدید، در زمان مندل آغاز شد و در استرالیا به ثبت رسید. کشف او توانست سرزمین پهناور استرالیا را از چنگال بیگانگان درآورد و خاک اجدادی بومیان سیاه‌پوست را به آن‌ها بازگرداند. درواقع مردم این مرزوبوم، زندگی خود را مدیون چنین دانش غنی‌ای می‌دانند. علم ژنتیک استرالیا را به پیشرفته‌ترین کشور دنیا درزمینه‌ی‌ اصلاح و ترکیب نژاد تبدیل ساخت. قوانین آزاد این کشور، بدون هیچ محدودیتی هرساله دانشمندان و محققان متعددی را برای بررسی‌های مختلف به آنجا هدایت می‌کند. ازاین‌رو زیست‌شناسانی که قادر به تغییرات تکامل طبیعی جانداران بودند، بر اساس علم ژنتیک به ساخت رباتی هوشمند پرداختند. آیا آن‌ها موفق به ساخت رباتی با ویژگی و احساساتی شبیه به انسان خواهند بود؟ مشاهده‌ی این مستند می‌تواند دریچه ‌تازه‌ای از اتفاقات آینده را برایتان بگشاید.

مستند ویدیویی «نظریه تکامل» مفهوم تکامل از افسانه تا واقعیت را موردبررسی قرار می‌دهد. آیا «تکامل» یک نظریه است؟ عموم مردم تکامل را یک نظریه می‌پندارند و برخی هم آن را فقط به‌عنوان یک فرضیه تصور می‌کنند. «نظریه تکامل یا فرگشت» در این مستند موردبررسی قرار می‌گیرد تا به تصویر درستی از آن در دنیای علم دست‌یابیم. تئوری تکامل، سنگ بنای رشته‌ای جدید در علم زیست‌شناسی است که در قرن نوزدهم توسط «داروین» پدر علم ژنتیک، به مرحله شکوفایی رسید. تصور غلط مخالفان داروین، به دلیل برداشت اشتباه آن‌ها از مفهوم «نظریه» بود؛ در دنیای خارج از علم، مردم از واژه «نظریه» برای حدس یا گمان و حتی نظر شخصی‌شان استفاده می‌کنند؛ اما از نگاه علمی به فرضیه‌ای اثبات‌شده با مدرک معتبر «نظریه» می‌گویند. یک نظریه علمی به‌مرورزمان در معرض نقد و بررسی قرار می‌گیرد و رفته‌رفته ظاهری بهتر و جامع‌تر پیدا می‌کند. نظریه داروین نیز از این قاعده مستثنا نبود؛ بلکه «تکامل» براثر انتخاب طبیعی و مصنوعی، مسئله‌ای گمراه‌کننده است. در این مستند با تجزیه‌وتحلیل این‌گونه اصطلاحات به درک درستی از واژه «نظریه تکامل» می‌رسید و گام بزرگی در گسترش آن خواهید برداشت.

در مستند ویدیویی «برخورد شهاب‌سنگ‌ها با زمین» خطرناک‌ترین پدیده‌های تهدیدکننده کره زمین را معرفی خواهیم کرد. تشکیل ساختار جدید در منظومه شمسی همواره پس از اصابت سهمگین اجرام آسمانی صورت گرفته است. شدت این برخوردها به‌قدری زیاد بود که گاهی باعث فروپاشی و در برخی موارد سبب ادغام دو توده کیهانی می‌شد. اخترشناسان معتقدند در ابتدای شکل‌گیری زمین، کهکشان مملو از تکه سنگ‌های سرگردانی بود که دائماً با سیارات برخورد می‌کردند. مطالعه آثار به‌جا مانده در منظومه شمسی نشان می‌دهد که زمین و دیگر اعضای این سامانه بارها مورد اصابت شهاب‌سنگ‌ها قرارگرفته‌اند؛ حتی برخی دانشمندان دلیل چرخش برعکس سیاره «زهره» را برخورد شهاب‌سنگ بزرگی می‌دانند که در زاویه‌ای مخالف به آن اصابت کرد. از دیگر اتفاقات مهم کهکشان می‌توان به تصادم کره زمین و سیارک «تیا» اشاره داشت که مقدمات شکل‌گیری ماه را رقم زد. اگرچه این حادثه به حیات کره زمین انجامید اما همه برخوردها با آغاز زندگی جدید همراه نبودند و گاهی نیز سبب نابودی می‌شدند. برای مثال اصابت شهاب‌سنگ چیکسولوب در 65 میلیون سال پیش دلیل اصلی انقراض دایناسورها به شمار می‌رود. چیکسولوب نمونه واضحی از خطرات تهدیدکننده حیات کره زمین را نمایان و ما را از وجود سوانح مرگبار آگاه می‌سازد. به همین ‌منظور سازمان ناسا برای پیشگیری از هرگونه حادثه احتمالی اقدام به شناسایی و ردیابی اجرام اطراف زمین نمود. این سازمان در نظر داشت تا پس از شناسایی پدیده خطرناک، آن را با سلاح هسته‌ای منهدم کند؛ اما با فروپاشی یک عامل بزرگ، هزاران مشکل کوچک‌تر ایجاد خواهد شد و احتمال برخورد افزایش می‌یابد. علاوه بر آن نتایج به‌دست‌آمده از رصدخانه‌ها نشان می‌دهد در پهنه مخوف هستی، شهاب‌سنگ‌ها خطر کمتری در مقابل دیگر اجسام دارند. توده‌هایی متشکل از ذرات گردوغبار در فضا معلق هستند که انرژی برخورد را جذب نموده و به راه خود ادامه می‌دهند. اگر یکی از این توده‌ها در مدار حرکت زمین قرار بگیرند چه اقدامی باید صورت پذیرد؟ راهکار عملی برای تغییر مسیر سیارک، استفاده از فرضیه فضانوردان آپولو در خصوص ایجاد میدان گرانشی توسط سفینه است؛ اما این پایان ماجرا نیست و خطرات غیرقابل‌پیش‌بینی و بسیار فجیع‌تری تحت عنوان ستاره‌های نوترونی در کهکشان راه شیری وجود دارد. این ستاره‌ها عجیب‌ترین پدیده منظومه شمسی هستند که از فروپاشی یک ستاره روبه‌مرگ پدید می‌آیند. اگر حجم کوچک و متراکم آن‌ها با یکدیگر برخورد کند انفجار مهیبی رخ خواهد داد که تمام منظومه را تحت شعاع قرار می‌دهد. پس از کش‌وقوس دوبعدی امواج، پدیده ترسناکی به نام «سیاه‌چاله» به وجود می‌آید و شروع به بلعیدن تمام اجرام آسمانی می‌کند. انرژی گرانش و جاذبه سیاه‌چاله به طرز ماورایی قدرتمند است که حتی نور نیز توانایی فرار از آن را ندارد. آیا می‌توانید تصور کنید با نزدیکی یک سیاه‌چاله به زمین چه اتفاقی خواهد افتاد؟ برای آشنایی بیشتر با وحشتناک‌ترین بلایای کهکشانی در ادامه دوره با ما همراه باشید.

در مستند ویدیویی «جهان هستی- انقراض» با بزرگ‌ترین پدیده‌ای که نابودی حیات را به همراه دارد آشنا خواهید شد. به تصور بشر، زمینی که روی آن زندگی می‌کنیم همیشه امن و آرام خواهد ماند؛ این در حالی است ‌که همواره از سوی عوامل درونی مانند آتش‌فشان‌ها و قاتلان کیهانی ازجمله سیاهچاله‌ها و شهاب‌سنگ‌ها مورد تهدید قرارگرفته‌ایم. زمین طی چهار و نیم میلیارد سال گذشته، دست‌خوش تغییرات چشم‌گیری شده است که مهم‌ترین آن اصابت سیاره ناشناخته‌ای به ‌نام «تیا» بود. این برخورد مهیب با فروپاشی سیاره جوان و بخشی از زمین، سبب شکل‌گیری «ماه» شد. پیدایش ماه تأثیرات بسزایی بر حیات زمین و آفرینش بشر داشت. جاذبه‌ی این کره با ایجاد جزر و مد اقیانوس‌ها و دریاها، مواد معدنی را در سراسر زمین به چرخش درآورد. از سوی ‌دیگر گرانش ماه با ثابت نگه‌داشتن محور گردش زمین باعث پایداری آب‌وهوا و فصل‌ها شد؛ اما ممکن است کابوس برخورد سیاره‌ای دیگر این آرامش را به نابودی بکشاند؟ اگر چنین اتفاقی رخ دهد چه سرنوشتی در انتظار زمین خواهد بود؟ در حال حاضر نزدیک‌ترین سیاره سرگردان، تریلیون‌ها کیلومتر از ما فاصله دارد و وقوع این برخورد میلیاردها سال بعد، امر بدیعی نیست. همان‌طور که یک برخورد سبب پیدایش نسل بشر شد، برخوردی دیگر می‌تواند آن را به نابودی بکشاند؛ اما اکنون پدیده‌ی انبساط خورشید، اهمیت بیشتری نسبت به برخوردهای کهکشانی دارد؛ زیرا با انباشته شدن گاز هلیوم در هسته‌ی این گوی آتشین درحالی‌که دما میلیون‌‌ها درجه بالا می‌رود شاهد افزایش حجم خورشید خواهیم بود. چنانچه طی میلیاردها سال آینده زمین در مدار خود باقی بماند اتفاقات ناگواری به وقوع خواهد پیوست. آب کل سیاره بخار می‌شود و به‌تدریج خاکستری به‌جز دود و غبار از ما باقی نخواهند ماند. این سرنوشتی است که دیر یا زود ۱۰۰٪حیات را نابود کرده و زمین را می‌بلعد؛ اما به‌راستی کسی می‌تواند از این مهلکه جان سالم به در برد؟ در ادامه این دوره با راهکار نجات انسان هوشمند در تئوری برتری بهترین‌ها آشنا خواهید شد.

در مستند «اعماق زمین- گذشته و آینده» نگاهی به حوادث ناگوار فعالیت آتش‌فشان‌ها و زلزله‌ها خواهیم‌ داشت. زلزله و آتش‌فشان دو ابزار قدرتمند طبیعت، همواره سیاره ما را تحت تأثیر خود قرار داده‌اند؛ حتی بزرگ‌ترین انقراض حیات نیز با فوران یک آتش‌فشان به وقوع پیوست. به‌راستی آتش‌فشان‌ها چگونه رخ می‌دهند؟ برای درک این سؤال ابتدا باید به بررسی ساختار زمین بپردازیم؛ درون زمین از لایه‌های مختلفی به ‌نام هسته، گوشته و پوسته تشکیل‌شده است. هسته باضخامت ۱۲۰۰ کیلومتر و جنس آهن و نیکل، مرکزی‌ترین بخش زمین را تشکیل می‌دهد؛ سپس قسمت اعظم زمین یعنی گوشته قرار دارد که سرشار از مواد مذاب و ماگما است. بخش بیرونی‌ زمین نیز پوسته نام دارد؛ لایه سنگی و نازکی که ما روی آن زندگی می‌کنیم. اگر این لایه تحت تأثیر حرکت مواد مذاب گوشته قرار گیرد شاهد رویدادهای چشمگیری مانند زمین‌لرزه و آتش‌فشان هستیم. زلزله‌ها نتیجه آزادسازی ناگهان انرژی از آخرین لایه زمین هستند که در گسل‌ها اتفاق می‌افتد؛ درصورتی‌که این مواد حبس شده زیر صفحات زمین، راهی به بیرون یابند آتش‌فشان‌ها پدیدار می‌شوند. تقریباً هیچ‌کس به‌درستی از زمان وقوع این فوران‌ها اطلاع ندارد و بشر همواره تسلیم خشم طبیعت بوده است. باوجود قدرتی که این فعالیت‌ها در زمین‌دارند، به‌هیچ‌عنوان با فوران‌های منظومه شمسی قابل‌مقایسه نیستند. محققان بزرگ‌ترین آتش‌فشان منظومه شمسی را در سیاره مریخ کشف کردند که سه برابرِ بزرگ‌‌تر از قله «اِوِرِست» است؛ بااین‌حال در سطح زمین نیز آتش‌فشان‌هایی وجود دارند که با فعالیتشان می‌توانند کل حیات را به نابودی بکشانند. این مناطق به «اَبَر آتش‌فشان‌ها» معروف‌اند و موضوع تحقیق بسیاری از زمین‌شناسان هستند تا با بررسی تغییرات زمین‌، فوران‌ها را پیش‌بینی کنند؛ اما چرا بشر تاکنون موفق به اختراع ابزاری برای پیش‌بینی این حوادث ناگوار نشده است؟ برای آگاهی بیشتر از این موضوع و درک حوادثی که زمین را تهدید می‌کنند شمارا به تماشای این دوره دعوت می‌نماییم.

در مجموعه ویدیویی «سرگذشت زمین - از پیدایش تا تخریب» به سراغ مرموزترین نقاط زمین‌شناسی جهان خواهیم رفت و نگاهی به چگونگی تشکیل زمین می‌اندازیم. یکی از شگفت‌انگیزترین نقاط زمین، دره «گرندکنیون» در ایالت آریزونای امریکا قرار دارد. این دره تماشایی، بیش از 445 کیلومتر طول و پهنای عریض‌ترین قسمت آن به 29 کیلومتر میرسد. در خصوص چگونگی شکل‌گیری شکاف بزرگ گرندکنیون ابهامات بسیاری هست اما زمینشناسان رود «کلرادو» را دلیل اصلی فرسایش 1800 متری آن می‌دانند. جریان قدرتمند این رود خشمگین روزانه میلیاردها لیتر آب را جابجا میکند و تمام شواهد زمین‌شناسی را از بین میبرد؛ با وجود شسته شدن نشانه‌های پیدایش گرندکنیون، دانشمندان سرنخ‌هایی را کشف کردند که بیانگر حقایق اسرارآمیزی بود. یکی از این شگفتیها وجود فسیل‌های اقیانوسی در دیواره‌های این دره خشک و کویری است. علاوه بر صدف‌های فراوان، رسوبات لایه‌های صخره‌ها از وجود چندین دریای مختلف در این مکان خبر می‌دهد. دانشمندان هنگام بررسی لایه‌های گرندکنیون به جریان‌هایی از سنگ‌های آتش‌فشانی برخورد کردند که ابهامات دوچندانی در پی داشت. آن‌ها برای حل معما به مطالعه کوه «وزوویوس» مرگبارترین آتش‌فشان جهان واقع در ساحل غربی ایتالیا پرداختند. پیشینه این کوه حاکی از فوران‌های انفجاری مهیب و جریانات آذرآواری است که نیروی غیرقابل‌مهار آتش‌فشان را به‌خوبی نشان میدهد. جریان‌های مذاب داغ‌ترین مواد طبیعی روی زمین هستند و به‌عنوان سلاحی تمام‌عیار جهت نابودی حیات شناخته میشوند. اجساد و فسیل‌های کشف‌شده در «هرکولانیوم» یکی از شهرهای مدفون ایتالیا، سرعت و دمای فوران را برای محققان آشکار ساخت. آن‌ها دریافتند گدازه‌های آذرآواری با سرعت 700 کیلومتر جاری و دمای کشنده 1000 درجه‌ای آن سبب نابودی موجودات در مسیر می‌گردد. رمزگشایی آثار به‌جامانده در دامنه کوه وزوویوس مشخص کرد که فوران آتش‌فشان به یک منبع عظیم «ماگما» نیاز دارد؛ اما این حجم از مواد مذاب چگونه تشکیل میشود؟ برای درک بهتر موضوع باید به آغاز شکلگیری زمین بازگردیم. زمانی که ابر خورشیدی فروپاشید و میلیون‌ها تکه سنگ را در فضا پراکنده کرد. نیروی جاذبه اجرام بزرگ‌تر، سنگ‌های سرگردان کوچک را به سمت خود کشاند و کره را تشکیل داد. شرایط ابتدایی کهکشان به‌گونه‌ای بود که اجرام آسمانی دائماً با یکدیگر برخورد میکردند حتی سیاره زمین نیز از این قاعده مستثنا نمی‌شد. برخوردهایی که طی سال‌های متمادی بین میلیاردها شهاب‌سنگ اتفاق افتاد انفجار عناصر رادیواکتیوی را به همراه داشت. سرانجام دمای زمین به‌قدری بالا رفت که تمام سیاره به حالت سنگ‌های مایع و فلزمذاب درآمد. اکنون‌که با چگونگی تشکیل گدازه‌های آتش‌فشانی آشنا شدید، در خصوص تغییر شرایط سیاره چه فکری میکنید؟ حیات گوی آتشین، معمایی سردرگم است که زمینشناسان با سال‌ها پژوهش توانستند سررشته‌ای از این معما را در این مستند به تصویر بکشند.

مستند ویدیویی «پیدایش زمین- حلقه آتش» عجایب شگفت‌انگیز امتداد «اقیانوس آرام» را به تصویر کشیده است. منطقه‌ای نعل اسبی به طول ۳۷ هزار کیلومتر در اقیانوس آرام، محل اصلی قدرتمندترین بلایای طبیعی کره زمین محسوب می‌شود. این منطقه که «حلقه آتش» نام دارد؛ از آمریکای جنوبی شروع و تا آلاسکا، روسیه، ژاپن و آسیای جنوب شرقی امتداد می‌یابد. مهم‌ترین ویژگی حلقه آتش وقوع صدها آتش‌فشان در سواحل آن است که هرساله خسارات جبران‌ناپذیری را برجای می‌گذارد. از مهم‌ترین فوران‌های این منطقه می‌توان به انفجار «کراکاتوآ»، کوه «پیناتوبو» و فوران کوه «سنت هلن» در سال ۱۹۸۰ اشاره داشت. همین امر بسیاری از دانشمندان را برای کشف منشأ آتش‌فشان‌ها و جلوگیری از آثار زیان‌بارشان به این مناطق کشانده است؛ اما نخستین تمایزی که دانشمندان در تحقیقات خود با آن روبه‌رو شدند میزان بالای سیلیس گدازه‌های «حلقه آتش» بود؛ به نظر شما آیا این ماده تأثیری بر ویرانگری فوران‌ها داشت؟ سیلیس ماده‌ای‌ معدنی است که ازدیاد آن باعث غلظت گدازه‌ها و کمبودش سبب ایجاد مواد سیال خواهد شد. گدازه‌های سیال بیشتر در آتش‌فشان‌های هاوایی دیده می‌شوند که فوران‌های آرامی دارند؛ اما هرچه میزان سیلیس گدازه‌ها افزایش یابد، احتمال حبس شدن گازها و ایجاد انفجارهای مهیب در آن‌ها افزایش می‌یابد. در حال حاضر آتش‌فشان‌ها تنها عامل خطرناک حلقه آتش محسوب نمی‌شوند بلکه زلزله‌ها نیز نقش مؤثری در ایجاد شرایط ناامن منطقه دارند. حدود ۹۰٪از کل زمین‌لرزه‌های جهان در این مناطق به ثبت می‌رسد که اگر همین زلزله‌ها در اقیانوس رخ دهند موجی به ‌نام «سونامی» به ‌وجود می‌آورند. سونامی‌ها جریان سهمگین آب هستند و از جایی که صفحات دچار لغزش شوند تا کیلومترها دورتر، سواحل را به نابودی می‌کشانند. مرگبارترین سونامی جهان، سال ۲۰۰۴ در اندونزی پس از یک زلزله «اَبر رانشی» به وقوع پیوست و فجایع مرگباری به بار آورد. بخش‌هایی از این رانش مهیب که پیامدهایش گریبان گیر ۱۴ کشور جهان شد را در ادامه مستند مشاهده فرمایید.

در مستند ویدیویی «پیدایش زمین- فسیل‌ها» با بیابان وسیعی که نشانه‌هایی از سرگذشت زمین را در دل خود جای داده است، آشنا خواهید شد. این منطقه متروکه و مرگبار وسیع‌ترین سطح زمین را تشکیل داده است. زمینی قهوه‌ای یا خاکستری‌رنگ بدون هیچ نشانه‌ای از حیات، داغ‌ترین نقطه سیاره محسوب می‌گردد. گرمای سوزان این برهوت گاهی از ۵۸ درجه سلسیوس هم فراتر می‌رود. این صحرا واقع در قاره آفریقا، «ساحارا» نامیده می‌شود و بزرگ‌ترین بیابان دنیا است. کویری منحصربه‌فرد با آثار به‌جامانده در خود، گذشته‌ای متفاوت را بیان می‌کند. پیشینه‌ای که می‌تواند تاریخ پیدایش زمین و سرگذشت انسان را دگرگون سازد. محققان هنگام تحقیق در بیابان ساحارا، به سرنخ‌هایی دست یافتند که مهم‌ترین آن‌ فسیل‎‌های زیبای دریایی بود. فسیل‌هایی همچون موجودات تک‌سلولی و استخوان‌های نهنگ‌ بیان می‌کند این سرزمین خشک و بیابانی زمانی پوشیده از آب بود؛ اما چگونه دریایی بی‌کران به منطقه‌ای بی‌روح تبدیل شد پاسخ آن به لحظه تولد ساحارا بازمی‌گردد و بهترین سرنخ معما در منطقه‌ای به نام بیابان سفید نهفته است. این سرزمین سحرآمیز توسط مجسمه‌های سنگی‌اش، سن بیابان را بیان خواهد کرد. زمین‌شناسان پس از بررسی سنگ‌های این منطقه به سن تقریبی ساحارا دست یافتند اما برای جواب دقیق‌تر به شواهد بیشتری نیاز داشتند. مهم‌ترین مدارک در تپه‌های شنی‌ مرتفعی پنهان بود که به‌مرورزمان در سطح اقیانوس اطراف کویر پراکنده گردیدند. ازاین‌رو باستان‌شناسان سفر خود را به اقیانوس‌ها آغاز کردند و درنهایت با دریچه‌ای فراتر از انتظارشان مواجه شدند. کشف ابزاری متعلق به عصر حجر، نقطه‌ی عطفی بود که نه‌تنها ساحارا بلکه تاریخ بشر را تحت تأثیر خود قرار می‌داد. در ادامه مستند خواهید دید که چگونه رازهای این سرزمین پرهیاهو برملا خواهد شد.

مستند ویدیویی «پیدایش زمین-آتش‌فشان سنت هلن» مجموعه حوادث آتش‌فشان سنت هلن در فوران سال ۱۹۸۰ میلادی را به تصویر کشیده است. آتش‌فشان‌؛ پدیده‌ای طبیعی با پیچیدگی بسیار که زمین همواره تحت تأثیر قدرت مخرب آن قرار دارد. نیروهای عظیمی که پیوسته از دل زمین غلیان می‌کنند و رازهای بزرگ زمین‌شناسی را به وجود می‌آورند. در این دوره به سراغ مرگ‌بارترین آتش‌فشان امریکا می‌رویم تا رازهای این کوه را در ارتباط با چگونگی شکل‌گیری زمین برملا سازیم. کوه «سنت هلن» یکی از ۲۰ آتش‌فشان اصلی رشته‌کوه «کسکیدز» در ایالت واشنگتن امریکا است. پیش از انفجار مهیب این آتش‌فشان، منطقه‌ای چشم‌نواز در دامنه سنت هلن وجود داشت که محل اصلی صنعت پررونق الوار بود؛ اما این زیبایی دائمی نماند و یک فوران قریب‌الوقوع آن را به نابودی کشاند. درست پیش از فوران سنت هلن، دانشمندان با نشانه‌های منحصربه‌فردی در این منطقه روبه‌رو شدند که از اتفاق ناگوار آینده خبر می‌داد؛ در ابتدا زمین‌لرزه‌های بی‌شماری به ثبت رسیدند که روزبه‌روز بر تعدادشان افزوده می‌شد. سپس با افزایش گازهای خروجی از دهانه آتش‌فشان احتمال فوران انفجاری این کوه شدت گرفت؛ اما غیرمعمول‌ترین پدیده‌ای که دانشمندان طی مدت بررسی تغییرات کوه به آن دست یافتند برجستگی غیرعادی در جناح شمالی بود. علت این برآمدگی مسئله مهمی محسوب می‌شد و محققان بسیاری را برای مطالعه احتمال انفجارهای افقی به‌سوی این مناطق کشاند. فوران‌های افقی برخلاف انفجارهای عمودی آتش‌فشان‌ها از ناحیه‌ای که ماگما در آن انباشته‌شده است با سرعت باورنکردنی منفجر می‌شوند. درست قبل از این اتفاق اطلاعات کمی از این نوع فوران‌ها در دسترس بود؛ بنابراین دانشمندان نمی‌دانستند با چه فاجعه‌ای روبه‌رو هستند؛ اما در ۱۸ مه ۱۹۸۰ قدرت غیرقابل‌تصور این آتش‌فشان آشکار و آثار آن تا کیلومترها دورتر مشاهده گردید. خوشبختانه این فوران تلفات کمی برجای گذاشت و پس از چند ساعت فعالیت در عصر همان روز به اتمام رسید؛ اما آنچه که ادامه داشت خسارات پس‌ازاین واقعه و شروع سیلاب‌های گِلی به ارتفاع ۲۰ طبقه، بادهای شدیدی از خاکستر و گاز بود. برای آشنایی بیشتر با این فوران‌ها و قدرت تخریبشان در ادامه این دوره زمین‌شناسی همراه ما باشید.

مستند ویدیویی «زندگی بعد از انسان‌ها- جمعیت صفر» سرگذشت زمین را پس از انقراض انسان‌ها بازگو خواهد کرد. آیا تاکنون کره زمین را بدون انسان تصور کرده‌اید؟ ازآنجایی‌که ما و نیاکانمان چندین قرن در این کره خاکی بوده‌ایم، باور این موضوع برایمان دشوار است. البته ممکن است قبل از نابودی بشر، زمین دستخوش وقایعی همچون فاجعه‌ی کیهانی شود و کل آن نابود گردد؛ اما ما بدون در نظر گرفتن احتمالات دیگر، نگاهی به سرگذشت زمین پس از انسان خواهیم داشت. به نظر شما پس‌ازاین اتفاق، چه چیزی در انتظار زمین است؟ و چه بلایایی از این کره خاکی دور خواهد شد؟! بر اساس تحقیقات دانشمندان در ساعات اولیه نابودی بشر، نیروگاه‌های برق از کار می‌افتند و شهر در خاموشی فرو می‌رود. در روزها و ماه‌های بعد، به‌جزء گونه‌های سازگار با محیط همه‌ی حیوانات اهلی به دلیل وابستگی‌شان به انسان‌ها خواهند مرد؛ همچنین نسلی از سگ‌های وحشی شکل می‌گیرند که برای حفظ بقای خود به سبک جدیدی از زندگی روی می‌آورند. در مراحل بعدی طبیعت سرتاسر زمین را فرامی‌گیرد و شهرها با تمام پل‌ها، برج‌ها و ساخته‌های نمادین بشر در خاک مدفون می‌شوند. زمین همچون گذشته به جنگلی‌ متروکه تبدیل می‌شود و حیوانات وحشی که نسلشان در حال انقراض بود، به دامان طبیعت بازخواهند گشت. به عبارتی انسان‌ها دشمنان اصلی زمین محسوب می‌شوند که با نابودی‌شان زندگی بسیاری از موجودات، جانی دوباره خواهد گرفت. درنهایت طبیعت به انتقام از بشر برمی‌خیزد و زمین بزرگ‌ترین فروپاشی و تحولات را تجربه می‌کند؛ اما چه کسی یا چه موجودی جایگزین انسان خواهد شد تا تمدن و فرهنگ کهن را برای آیندگان بازگو کند؟ دانشمندان سال‌هاست در حال بررسی آن هستند و این مستند بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده، دگرگونی زمین را پس از انسان نمایش می‌دهد.

در مستند ویدیویی «زندگی بعد از انسان‌ها- اجساد باقی‌مانده» با تلاش بشر برای دستیابی به جاودانگی آشنا خواهید شد. چرا اغلب انسان‌ها از مرگ می‌ترسند؟ مرگ همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر است. بدین سبب دانشمندان بسیاری به فراخور زمان زوایای مختلف این مسئله را ارزیابی کردند. مطالعات نشان داد ترس حس مشترک همه‌ی انسان‌هاست که باعث شد نیاکان ما برای بقاء خود به روش‌های مختلفی روی‌آورند. یکی از آن روش‌ها مومیایی کردن اجساد بود. آن‌ها اعتقاد داشتند اگر بدن مردگان را حفظ کنند زندگی پس از مرگ ادامه خواهد یافت. فکر رسیدن به جاودانگی با مومیایی کردن اجساد تا حد زیادی به یک باور تبدیل گشت؛ به‌طوری‌که در بسیاری از نقاط دنیا انجام می‌شد اما کشور مصر به‌عنوان مرکز این کار شهرت جهانی یافت. به عقیده باستان‌شناسان علاقه مصریان به زندگی تا حدی بود که دوست داشتند پس از مرگ نیز به همین روال ادامه دهند. جالب است بدانید که راه رسیدن به جاودانگی به همین‌جا ختم نشد و کنجکاوی بشر داستان‌های جدیدی را رقم زد. سالیان بعد با پیشرفت فناوری، ایده «سرما زیستی» توسط فرد آمریکایی به نام «رابرت اتینگر» مطرح گردید. فرایندی که به‌واسطه آن بدن فرد را به حدی سرد می‌کردند تا گذشت زمان را حس نکند. این روش با استقبال بیماران لاعلاج مواجه شد زیرا روند تکمیل علم نوید بازگشت به زندگی در آینده را می‌داد؛ اما تمام داستان این‌چنین خوشایند یا مثبت نبود و متد سرما زیستی نیز منتقدین خاص خود را داشت. آن‌ها اعتقاد داشتند انجماد اجساد همچون عمل پیوند قلب یا مغز نیست بلکه گذر زمان را می‌طلبد. ازآنجایی‌که تحقق این پروسه به سیر صعودی علم پزشکی نیاز دارد بنابراین نمی‌تواند بهترین روش جاودانگی باشد؛ به همین علت در ادامه دانشمندان روش محتمل‌تری را در پیش گرفتند که طی سازوکار آن هنوز شانس جاودانگی دی‌ان‌ای انسان‌ها وجود دارد. به نظر شما این تلاش بشر مثمر ثمر واقع خواهد شد؟ آیا با پیشرفت تکنولوژی می‌توان امیدوار بود که روزی آرزوی جاودانگی انسان تحقق یابد؟ در این مستند حقایق زندگی و مرگ را در بعد دیگری به نمایش می‌گذارند.

در مستند ویدیویی «زندگی بعد از انسان‌ها- قدرت دوباره طبیعت» به تماشای دگرگونی عظیمی در زمین، پس از نابودی انسان خواهیم پرداخت. کره زمین بدون انسان‌ها! نخستین تصویری که پس از شنیدن این جمله در ذهنتان شکل می‌گیرد، چیست؟ شاید دانستن اینکه چه اتفاقاتی پس از شما رخ خواهد داد، کمی متعجبتان سازد؛ اما بر اساس پیش‌بینی‌ها، قطعاً باگذشت زمان، زمین خود را بازسازی می‌کند و کوچک‌ترین اثری از انسان به‌جا نخواهد گذاشت. دانشمندان پس از سال‌ها پژوهش به پاسخ‌ دقیقی در خصوص زمان وقوع حوادث دست یافتند. مطالعات نشان می‌دهد با پاک شدن اثر انسان‌ بر روی زمین، طبیعت جانی تازه می‌گیرد و بر تمام ساخته‌های بشری غلبه خواهد کرد؛ البته این دگرگونی روندی آهسته و منطقی را می‌گذراند که به مواردی از آن اشاره می‌کنیم. تنها چند ساعت پس از انسان نیروگاه‌های برق از کار خواهند افتاد و خاموشی مطلق زمین را فرامی‌گیرد. حیوانات اهلی در همان روزهای اولیه به کام مرگ می‌روند و جای خود را به حیوانات وحشی خواهند داد. نیروگاه‌های هسته‌ای در ماه‌های اولیه منفجر می‌شوند و بسیاری از موجودات به طرز دردناکی از بین می‌روند. به‌مرورزمان رشد گیاهان مهاجم سرعت بالایی می‌یابد و به‌طور دیوانه آور زمین را فرامی‌گیرند. درواقع باید گفت انسان برای بقای خود به نابودی بسیاری از گیاهان و حیوانات می‌پردازد؛ اما در نبود او، هیچ مانعی برای بازگشت موجودات وحشی به زیستگاه ابدی‌شان وجود ندارد؛ سپس نوبت به فروپاشی برج‌ها، پل‌ها و باشکوه‌ترین سازه‌ها می‌شود که زیرپوشش گیاهی و خروارها شن و ماسه مدفون خواهند شد. عظیم‌ترین ساخته‌های بشری نیز در جنگ با طبیعت شکست خواهند خورد و طبیعت انتقام خود را از نسل انسان‌ها می‌گیرد. سرانجام زمینی که تا پیش‌ازاین در تسلط بشر بود به متروکه‌ای وحشی تبدیل می‌شود. در این مستند شاهد صحنه‌هایی از این وقایع تکرار نشدنی خواهید بود که آینده زمین را رقم می‌زنند.