در دوره ویدیویی «جزایر گالاپاگوس» به جزایر آتشفشانی و پررمزوراز اقیانوس آرام خواهیم رفت و به بررسی گونههای منحصربهفرد گیاهی و جانوری میپردازیم. بارزترین تفاوت گالاپاگوس با سایر جزیرهها این است که شکلگیری این نقاط هیچ ارتباطی به قارهها ندارد؛ این مجموعه جزایر حدود پنج میلیون سال پیش با فورانهای آتشفشانی در دل اقیانوس تشکیل شدهاند. نزدیکترین سواحل با گالاپاگوس هزاران کیلومتر فاصله دارد بااینحال حیات بسیاری در آن شکل گرفته است. با وقوع پدیده «النینو» مرگ تمام گالاپاگوس را فرامیگیرد اما این به معنای نابودی نیست و پس از مدتی زندگیهای جدید دوباره جان میگیرند. بررسی النینو و زندگی گونههای خاص گیاهی و جانوری این جزایر در پیدایش نظریه مشهور «داروین» نقش اساسی داشته است. به عقیده او آبهای سرد و غنی گالاپاگوس کلید اصلی تکثیر و بقاء جانداران این جزایر است. مواد مغذی موجود در آبهای سرد، ماهیها را به این مناطق میکشاند و حضور ماهیها باعث جذب دیگر موجودات به این مناطق میشود. پرندگان اولین ساکنان گالاپاگوس بودند که از زمینهای مناسب آنجا برای تخمگذاری استفاده کردند. تولیدمثل پرندگان تا حد بسیاری به منابع دریایی بستگی دارد. دریا دنیایی سرشار از زندگی است که تمام حیوانات در آن سهم دارند. گونههای متنوع فکها، لاکپشتها و ایگوآناها از طریق دریا به این جزایر آمدند و چرخه را تکمیل کردند. با کشف این جزایر توسط انسان، تعادل طبیعی این جزایر دچار اختلال شد. ملوانان برای تأمین نیازهای غذایی خود گونههای متنوع گیاهی و جانوری را به جزیره آوردند. گونههای جدید با مصرف منابع موجود و تغذیه از تخم حیوانات باعث نابودی نسلشان شدند. یک نمونه از حیوانات در حال انقراض لاکپشتهای غولپیکر گالاپاگوس هستند. آنها مقاومت زیادی در مقابل خشکسالی دارند و میتوانند از چربیهای بدن خود آب تهیه کنند. این ویژگی باعث شد تا ملوانان در سفرهای طولانی خود از این حیوان آرام بهعنوان منبع غذایی زنده استفاده کنند. در کنار لاکپشتها موجوداتی نیز هستند که بهخوبی با شرایط جدید سازگار شدند. ایگوآنای گالاپاگوس تنها گونه از این خزنده است که برای یافتن غذا در آب شنا میکند. از دیگر شناگرهای ماهر این جزیره میتوان به غازهای سیاه اشاره کرد، این پرندهها بهمرورزمان قدرت پرواز خود را از دست داده و به غواصانی ماهر تبدیل شدند. بااینکه غذای موجودات جزیره از دریا تأمین میشود اما این منبع مشکل بزرگی نیز دارد. کمبود آب شیرین و نمک بیشازحد اقیانوسها برای حیوانات خطرناک است. آنها مجبور به دفع نمک از بدن خود هستند که هرکدام به شیوه خاصی آن را انجام میدهند. برای مشاهده اسرار شگفتانگیز موجودات جزایر گالاپاگوس در ادامه این دوره با ما همراه باشید.
در مستند ویدیویی «حمله کوسه ها» با قدیمیترین شکارچیان کرهی زمین و حاکمان اقیانوس آشنا خواهید شد. این موجودات قاتلین کشنده و بیرحمی هستند که در اعماق آب زندگی میکنند. بیش از ۴۰۰ گونه کوسه در جهان وجود دارد که فقط ۳۰ گونه از آن در حمله به انسانها مقصرند؛ کوسه سفید، کوسه گاوی و کوسه ببری عاملان اصلی این حملات محسوب میشوند. اولین مظنون حمله به انسانها «کوسه سفید بزرگ» است، این کوسه بیشترین حملات را دارد؛ اما فقط تعداد کمی از آن منجر به مرگ میشود. حملات کوسههای ببری و گاوی نسبت به کوسهی سفید بسیار کمتر ولی مرگبارتر است و تا از پا درآوردن طعمه ادامه مییابد. کوسهها ۲ سلاح قدرتمند همراه خود دارند: آروارههای بهشدت محکم و دندانهای بسیار تیز که برای خُرد کردن لاکپشتها، دریدن ماهیها و پستانداران، تکاملیافته است. چنین دندانهایی بهسادگی میتوانند استخوان تقریباً نرم انسان را بُرش دهند؛ اما آروارههای کوسهی بزرگ سفید بهقدری قدرتمند است که با یک گاز توانایی بلعیدن گوشت و چربی طعمه را دارد. آنها معمولاً به دنبال غذاهای پرکالری هستند به همین دلیل گاهی انسانها را بهجای طعمه شکار میکنند. کوسهی ببری نیز بهعنوان سطل زبالهی اقیانوس شناختهشده است آنها تقریباً همهچیزخوارند و با دهانشان هر چیز قابلخوردن را امتحان میکنند؛ از درون شکم این کوسه مواد مختلفی ازجمله زغالسنگ، تکههای قایق و ... بیرون آمده است. بدن آنها سوختوساز بسیار پایینی دارد به همین دلیل در نقاطی که غذای کمتر یافت میشود زندگی میکنند. محققان با بررسی رژیم غذایی کوسهها دریافتند که این موجودات به گوشت انسان علاقهی چندانی ندارند؛ تنها علت حملهی کوسهها به انسان را کنجکاوی یا اشتباه دانستهاند. به همین علت برای جلوگیری از حمله کوسهها راهکارهای متفاوتی ارائهشده است. در ادامهی این دورهی جذاب بهطور مفصل با زندگی این شکارچیان خشمگین آشنا خواهید شد.
در مستند ویدیویی «حیات وحش مخفی» نحوه شکار قدرتمندترین و خونخوارترین موجودات را بررسی خواهیم کرد. اصل «استتار» کلیدیترین عامل موفقیت در شکار است. شکارچیان حرفهای در سکوت کامل و بدون آنکه دیده شوند طعمه خود را غافلگیر میکنند. «ببر بنگال» بزرگترین گربه دنیا شکارچی بیرحمی است که توانایی استتار در پوشش گیاهی فصلهای بیباران را ندارد؛ این امر شکار را سخت و آنها را به سمت جنگلهای انبوه کشاند. در جنگل شکارچیان دیگری نیز زندگی میکنند که قورباغه یکی از آنها است. آغاز زندگی پرفرازونشیب قورباغهها بسیار دردناک و دشوار است زیرا مادرشان پس از تخمریزی، آنها را در طبیعت رها میکند. یکی از بزرگترین تغذیهکنندگان تخمک قورباغهها زنبورهای گوشتخوار هستند. دیگر قاتلان این تخمکها موجودات بیدستوپایی هستند که در کف جنگلها حکمرانی میکنند. مارهای افعی قدرت ذهنی فوقالعادهای دارند، آنها قادر به یادآوری مسیر حرکت طعمههای خود در پیچوخم جنگل هستند. افعیها با زبان خود بوهای موجود در هوا را تشخیص میدهند و میتوانند هفتهها بدون حرکت منتظر شکار بمانند. از دیگر شکارچیان خونخوار کف جنگل میتوان به کوچکترین عضو گوشتخواران جهان «راسوی کوچک» اشاره کرد. راسوی کوچک ارتعاشات فراصوت تولیدشده توسط جوندگان را حس میکند، حتی موشها در تاریکی مطلق نیز از دست آنها در امان نیستند. این قاتل سریالی که علاقه بسیاری به شکار دارد روزانه دهها موش را کشته و فقط مغزشان را میخورد. لاشه باقیمانده خوراک دیگر حیوانات و نهایتاً مورچهها خواهد شد. مورچهها در کار گروهی بینظیر هستند و از طریق ارتباطات شیمیایی باهم هماهنگ میشوند؛ در همین حین گونه زیرکی از عنکبوت خود را به شکل مورچهها درآورده و آنها را شکار میکند. او روی شش پا راه رفته و پاهای جلو را مانند شاخک مورچهها بالا نگه میدارد. عنکبوت پس از ورود به کلونی مورچهها منتظر موقعیت مناسب میماند و طعمه خود را غافلگیر میکند. در ادامه این دوره با دیگر شکارچیان این جنگلها آشنا خواهید شد که خرس قهوهای وحشیترین آنها است. کمبود منابع غذایی جنگلهای کوهستانی ترانسیلوانیا کشمکش بسیاری بین خرسها ایجاد کرده، از طرفی تلههای شکارچیان غیرقانونی نیز نسل آنها را به خطر انداخته است. این غولهای قهوهایرنگ، ترانسیلوانیا را با شکارچیان درنده دیگری به نام سگ وحشی آسیایی شریک شده است. این موجودات بهصورت گروهی شکار میکنند و قادرند هر موجود قدرتمندی حتی ببرها را از پای دربیاورند. رازهای زیادی از زندگی سگهای وحشی آسیایی، شاه کرکس فرمانروای آسمانها و دیگر شکارچیان درنده در انتظار شماست؛ تماشای این دوره را از دست ندهید.
در مستند «داستان عقرب» با اعجابانگیزترین موجود زمین، بندپایی کوچک اما بسیار خطرناک و بیرحم آشنا خواهید شد. عقرب شکارچی بسیار ماهری است که میتواند با زهر نیش خود خطرناکترین حیوانات را از پای درآورد. آنها قهرمانان بقاء هستند؛ موجوداتی باستانی که از میلیونها سال قبل میزیستند و با نابودی زمین نیز زنده خواهند ماند. این موجودات سختکوش همواره باعث دلهره و نگرانی انسانها هستند و کشف زندگی پررمزورازشان، کار آسانی نیست. «راز بقاء آنها به چه چیزی بستگی دارد؟» این معما سالهاست بشر را درگیر خودکرده است. آنها ساختاری مقاوم و کارآمد دارند که در سختترین شرایط هم میتوانند از مرگ نجات یابند. اسکلت بدن یک عقرب بهترین ابزار او برای زنده ماندن است. یکی از این ابزارها چنگالهای مینیاتوری، دیگری آوارههای فولادین و دم منحصربهفردشان است. بدن این موجود اعجابانگیز، سوختوساز متفاوتی دارد. در صورت نبودن غذا، آنها به خواب زمستانی رفته و تنها با یک شکار تمام سال را سپری میکنند. مکانیسم غیرمنطقی بدنشان، میتواند عقرب را در دمای زیر صفر درجه منجمد و زنده نگه دارد. این ریز جثه شبزی هنگامیکه همه شکارچیان بزرگ در خواباند، به شکار میپردازد. نیش سمی و زهرآلودش کشندهترین سلاح او در مبارزه بوده و بهمحض وارد شدن در بدن، طعمه را از پای درمیآورد. این قاتلان مصمم با توجه به محیط پیرامونشان و نوع شکار، سمهای متفاوتی تولید میکنند. آنها برای حفاظت از خودشان روشهای مختلفی دارند؛ گاهی شکل محیط را به خود گرفته و استتار میشوند. گاهی با کندن حفره در زمین پنهانشده و گاهی با تولید اندکی سم، دشمن را از خود دور میکنند. این حیوانات گوشهگیر، علاقهای به زندگی اجتماعی ندارند و تنها تعاملاتشان هنگام جفتگیری است. بوی مرگ همواره در زندگی آنان به مشام میرسد چراکه یک عقرب مادر میتواند جنین خود را در بدنش به غذا تبدیل سازد. این مستند پرماجرا، حقایقی پنهان از زندگی عقربها آشکار میسازد.
در مستند «زندگی مانتیس ها» با دنیای هیجانانگیز گونهای از حشرات ترسناک آشنا خواهید شد. مانتیسها یا آخوندکها یک نوع از حشرات ناشناخته هستند که همواره زیستشناسان را مجذوب خودکردهاند. آنها چند ساعت پس از تولدشان به بیرحمترین شکارچی تبدیل میشوند بهطوریکه خوردن حیوانات زنده جزء غریزهشان است. این موجودات پس از هفت مرحله پوستاندازی و تغییر رنگ با طبیعت همگام شده و به بلوغ میرسند. مانتیسها گونههای متفاوتی دارند که هرکدام به روشی خاص از خود محافظت میکند. برخی چشمانی شبیه به بزرگترین مانتیس رادارند که این ابزار دفاعی تشخیص آنها را برای دشمن دشوار خواهد کرد. این حشرهی حیرتانگیز با باز کردن بالها، قدرت خود را به رخ حریف میکشد اما او با همه زیرکی و درایتش نمیتواند از قانون طبیعت رهایی یابد؛ بنابراین جهت حفظ بقاء خود به تولیدمثل نیاز دارد. رابطه جنسی حیرتانگیز آنها با ترشح هورمونی از جنس ماده به محیط آغاز میشود. جنس ماده بسیار بزرگتر از نر بوده و در حین جفتگیری شروع به جویدن مانتیس نر میکند؛ اما جنس نر بدون کوچکترین دفاعی به روند جفتگیری ادامه میدهد. حشره ماده جهت حفظ تخمکهای خود به زیرکی در میان شاخههای درختان لانهای به اشکال مختلف میسازد. تخمریزی او با توجه به انرژی ذخیرهشده در بدن بین یک تا سه هفته صورت میگیرد. به همین علت درک اینگونه ارتباط همیشه برای انسانها دشوار است اما باید داستان عجیب طبیعت را همانگونه که هستند، پذیرفت.
در دوره ویدیویی «طبیعت روسیه» با سرزمینی دورافتاده در بزرگترین کشور جهان آشنا خواهید شد. قلههای استوار و جنگلهای وسیع، این منطقه را به زیستگاهی فوقالعاده برای حیوانات تبدیل کرده است. «قفقاز» رشتهکوهی مرتفع در مرز آسیا و اروپا است که کم ارتفاعترین و مرتفعترین نقاط روسیه میان این رشتهکوهها قرار دارد. قلههای پوشیده از برف قفقاز، آخرین مناطق طبیعی حیاتوحش در جهان هستند که زیستگاه خوبی برای حیوانات محسوب میگردد. یکی از حیوانات نادر این منطقه «بزکوهی داغستانی» است. این موجودات بهراحتی روی صخرهها و شیبهای تند کوهستان حرکت میکنند و با طبیعت وحشی آن خو گرفتهاند. «دوقلوهایآلبروس» واقع در قفقاز بلندترین قلهی اروپا به شمار میروند؛ که به اسامی «پادشاه ارواح» یا «سکوی خدایان» معروف هستند. برخورد ابرهای عظیم با کوههای مرتفع این منطقه باعث شده مقداری از رطوبتشان را به شکل بارش از دست دهند؛ که این امر دلیل اصلی سرسبزی طبیعت این بخش است. در دشتهای قفقاز، جمهوری «داغستان» قرار دارد. دامداران قفقاز زمانی که همهچیز خشک و پژمرده میشود برای یافتن چراگاههای دستنخورده به مناطق مرتفع کوچ میکنند. گلهها در مسیر چراگاههای تازه به «ساریکان» منطقهای خاص و بیابانی در داغستان میرسند. شنهای روان این منطقه برای مردم جذابیت زیادی دارد و در زبان «تاتا» به شنهای طلایی معروف است. در این بیابانها حیوانات ویژهای ازجمله «جوجهتیغی درازگوش» ساکن هستند. این مبارز نترس ساعات اولیه صبح به شکار غذای موردعلاقه خود یعنی حشرات میپردازد. گوشهای بزرگ جوجهتیغی علاوه بر قدرت شنوایی بالا، باعث تنظیم دمای بدنش نیز میشود. او بدون آب تا هفتهها زنده میماند اما بدون غذا فقط چند روز توانایی زندگی دارد. در ادامهی این دوره زندگی جالب و تولیدمثل حیوانات خارقالعاده منطقه قفقاز را از نزدیک مشاهده خواهید کرد.
در دوره ویدیویی «خطرناک ترین ایالت های کوسه ای» قلمرو فرمانروای دریاها را بررسی میکنیم و با مرگبارترین کوسهها آشنا خواهید شد. ایالتهای امریکا دارای خطرناکترین سواحل کوسهای جهان است. ارتباط این ایالتها با دریای کارائیب، اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام آنجا را به «گرداب کوسهها» تبدیل کرده است. کوسهها که شکلگیریشان به قبل از دایناسورها بازمیگردد، موجوداتی سریع و خطرناک با 385 گونه مختلف هستند. در هرگونه خصوصیات منحصربهفردی به چشم میخورد اما قدرت بویایی و شنوایی بالا بارزترین ویژگی مشترک آنها به شمار میآید. کوسهها با شکار موجودات ضعیف و زخمی در بالاترین قسمت چرخه غذایی دریایی جای گرفتهاند و معمولاً خطری برای انسان ندارند، بلکه انسانها بزرگترین خطر و تنها شکارچی کوسه در طبیعت محسوب میشوند؛ بااینحال امکان حمله آنها به انسان در برخی از گونهها بیشتر است. تجربهها نشان میدهد که بیشترین حمله کوسهها به انسان در آبهای گلآلود اتفاق افتاده است. تخته موجسواری و بالههای قواصی از زیر آب شباهت بسیاری به غذای محبوب کوسهها یعنی شیرهای دریایی دارد؛ ازاینرو کوسهها بهاشتباه به موجسواران حملهور میشوند. جراحت و خونریزی شدید ناشی از گاز کوسه ممکن است جان قربانی را قبل از رسیدن به بیمارستان بگیرد. بهترین روشهای پیشگیری: بررسی آب، شنای گروهی در آبهای شفاف و دوری از شیرهای دریایی است. در این دوره تجربیات افرادی که در پنج ایالت مختلف امریکا طعمه این شکارچیان شدهاند را خواهید شنید؛ در ایالت کارولینای شمالی «کوسههای چرخنده» حکمرانی میکنند، آنها حیوانات کوچکتر از خودشان را شکار میکنند و معمولاً طعمه خود را قاپ میزنند. «مثلث قرمز» در کالیفرنیا پناهگاه اصیلترین شکارچی پستانداران یا همان «کوسه سفید بزرگ» است، این درنده بدنام تنها گونهای است که توانایی شکافتن سطح آب را دارد و با هیکل عظیمالجثهاش به بیرون از آب میپرد؛ اما از کارولینای جنوبی بهعنوان سومین ایالت خطرناک حمله غیرمنتظره کوسهها بهخصوص «کوسههای سرسیاه» یاد میشود. سرسیاهها بهخوبی لرزش فیزیکی را حس میکنند و به صداهای داخل آب جذب میشوند. گونهی دیگری به نام «کوسههای ببری» در آبهای هاوایی زندگی میکنند. این حیوانات خشن با حسگرهای قوی روی پوزه خود، صدای ضربان قلب را از فاصله بسیار دور تشخیص میدهند؛ اما بسیار بعید است کوسه ببری پس از گاز گرفتن طعمه خود را رها کند. هرساله گونههای مختلف کوسهها برای تغذیه و جفتگیری به سمت آبهای گرم فلوریدا میروند. سواحل فلوریدا بهعنوان پایتخت حملات کوسهای جهان شناخته میشود. با تمام خاطرات تلخی که از حمله کوسهها بهجای مانده هیچیک از قربانیها حاضر به نابودی این حیوانات نیستند، هرساله قواصان زیادی از سراسر دنیا به قبرستان کشتیها در اقیانوس اطلس میروند و بدون هیچ محافظی در فاصله چند سانتیمتری «کوسههای ببرشنی» شنا میکنند.
در مستند ویدیویی «گربه سانان آفریقا» به حیات وحش کشورهای کنیا و تانزانیا در آفریقا سفر میکنیم و با موجودات خارقالعاده این سرزمین بیشتر آشنا میشویم. در قاره پهناور آفریقا، حیوانات درنده و شکارچیان تندرویی نظیر شیرها، چیتاها و پلنگها در کنار یکدیگر حیات وحش بینظیری را تشکیل میدهند و برای ادامه حیات با یکدیگر به نبرد میپردازند. از میان این موجودات، شیرهای گرسنه در قلمرو خود فرمانروایی میکنند و از فرزندانشان در برابر هرگونه خطری محافظت مینمایند. زندگی گروهی و نحوه شکار حیرتآور این حیوانات درنده، آنان را به یک موجود بینظیر تبدیل کرده است. یکی دیگر از گربه سانان حیات وحش آفریقا، چیتا (یوزپلنگ) نام دارد. این موجود تیزپا با اندام باریک، پاهای لاغر و کشیده خود لقب سریعترین پستاندار دنیا را یدک میکشد. بدن خارقالعاده این پستاندار به او این امکان را میدهد که با سرعت 110 تا 120 (به مدت کوتاه) کیلومتر بر ساعت بدود. از زیر گونههای اصلی این گربه سان میتوان به یوزپلنگ آسیایی و آفریقایی اشاره کرد. به دلیل شکار بیرویه و سایر عوامل زیست محیطی، نسل یوزپلنگهای آسیایی (مشهور به یوزپلنگ ایرانی) به شدت در خطر انقراض است و با ساکن بودن تعداد کثیری از این حیوانات در مناطقی از ایران، سازمان حفاظت محیط زیست این کشور به همراه سایر انجمنهای حمایتی، مسؤولیت نگهداری از آنان را برعهده دارند. در شرق آفریقا و اطراف رودخانه مارا، شیر کهنسالی (فانگ)، سلطان شیرهای قلمرو جنوبی است و بر آن نظارت میکند و در سوی دیگری از رودخانه، شیر خشمگینی به نام کالی فرمانروایی منطقه شمالی را برعهده دارد. کالی به همراه تولههای بالغش بزرگترین نیروی قدرتمند این سرزمین را تشکیل میدهند و تصمیم دارند که قلمرو خود را به سمت جنوب گسترش دهند. در میان این موجودات درنده، یوزپلنگ مادهای (سیتا) به همراه 5 تولهاش عضو کوچکی از این حیوانات را شامل میشود. با تغییر فصل و به دلیل کم شدن منابع موجود در مناطقی از آفریقا، هر ساله حیوانات مختلفی نظیر میلیونها گاومیش آفریقایی، گورخر، زرافه و ... برای تغییر زیستگاه خود از منطقه سرنگتی "Serengeti" تانزانیا به سمت ناحیه ماسایی مارا "Maasai Mara" کنیا مهاجرت میکنند. با مهاجرت گلههای عظیمی از این حیوانات، گربه سانان آن منطقه نیز برای تامین غذا با مشکل مواجه میگردند. پس از این رویداد و با مساعد شدن شرایط برای عبور از رودخانه، کالی به همراه تولهاش به سمت جنوب رودخانه مارا میرود و خود را برای نبردی سهمگین آماده میکند. پس از یک جدال نفسگیر، کالی شکست خورد و به قلمرو خود بازگشت. اما این پایان داستان نبود. حس انتقام روز به روز در درونش شعله ورتر میشد و رویای تسلط بر کل این سرزمین وحشی در ذهن او تمامی نداشت. او در نهایت تصمیم خود را عملی کرد و با یورشی گروهی به منطقه حکمرانی فانگ، بر قلمرو جنوبی شیرها نیز تسلط یافت و به دنبال این پیروزی به فرمانروای مطلق این سرزمین تبدیل شد. در تماشای این دوره جذاب با ما همراه باشید.
در دوره مستند ویدئویی «انقراض یوزپلنگ» شما را با زندگی سریعترین جانور در خشکی آشنا خواهیم کرد. یوزپلنگ یا یوز "Cheetah"، حیوانی از خانواده گربهسانان که بیشتر در دشتهای آفریقا و آسیای مرکزی از جمله ایران زیست میکند. این جانور دو زیرگونه آفریقایی و آسیایی دارد که گونه دوم آن در دشتهای مرکزی ایران زندگی میکنند و حیاتشان به شدت در خطر انقراض قرار دارد. این حیوان باشکوه میتواند با سرعت تقریبی 112 کیلومتر در ساعت برای مدتی در حدود یک دقیقه بدود و میتوان گفت تقریبا هیچ جنبندهای توان فرار از دست این حیوان خارق العاده را ندارد. یوزپلنگها از دم و ستون فقرات خود به عنوان عضوی تعادلی در رسیدن به این سرعت بالا بهره میبرند. اندام منحصر به فرد این جانور از جمله پاهای بلند و باریک، قفسه سینهای با پهنای کم و جمجمه کوچک باعث گردیده تا به سریعترین جانور روی کره زمین شهرت یابد. قابل ذکر است که تفاوت پلنگ و یوزپلنگ در شکل ظاهری آنهاست. یوزها بر روی پوست بدنشان خالهایی توپر اما پلنگ خالهایی درشت و توخالی دارد. همچنین یوز از بدنی لاغرتر و سری کوچکتر نسبت به پلنگ برخوردار است. امروزه هر دو زیرگونه این حیوان با خطر شدید انقراض روبرو هستند. عواملی همچون عدم تنوع ژنتیکی، جفتگیری نَسَبی (عامل ایجاد ژنهای معیوب در نسل بعد)، نابودی زیستگاهها توسط انسان با رشد چشمگیر کشاورزی، صنعت، راهسازی و ... از جمله دلایل انقراض یوزپلنگها به شمار میآیند. مکانهای مختلفی از جمله بنیاد حفاظت یوزها در نامبیا "Cheetah Conservation Fund"، مرکز حیات وحش و نگهداری از یوز دویلت "De Wildt Cheetah and Wildlife Centre"، پارک ملی دشت کویر و پناهگاه حیات وحش میاندژ در ایران برای حمایت، حفاظت و انجام تحقیقات علمی جهت حفظ نسل این حیوان باشکوه تاسیس شدهاند. در این موسسات و زیستگاهها افراد در تلاشند تا به روشهای ممکن با عوامل تهدید کننده حیات این حیوان برخورد کرده و شرایط رشد و تولیدمثل یوز را به روش لقاح مصنوعی به بهترین شکل ممکن فراهم کنند. محمد فرهادینیا، رئیس انجمن یوزپلنگ ایرانی، رهبری گروه تحقیقاتی یوز ایرانی را بر عهده دارد. از مشخصات یوزپلنگ ایرانی میتوان به داشتن سری کوچکتر و پاهایی کوتاهتر در کنار گردنی قویتر و پوستی زخیمتر نسبت به گونه آفریقایی اشاره کرد. نهم شهریور، به یاد آسیب دیدن تعدادی از یوزپلنگهای ایرانی در شهرستان بافق ، روز ملی یوزپلنگ نامگذاری شده است. در این مستند ویدئویی تلاشهای لوری مارکر "Laurie Marker" یکی از متخصصین در زمینه یوزپلنگ را مشاهده خواهید کرد که در بنیاد حفاظت یوزها در نامبیا در مدت زمان بیش از 10 سال به تحقیق بر روی ژنتیک این حیوان منحصر به فرد پرداخته است. همچنین بخش کوچکی از زحمات بیدریغ زیستبانان عزیز کشورمان که برای حفظ نسل یوز ایرانی با جان و دل میکوشند را نیز خواهید دید. در ادامه شما را به تماشای مستند حیات وحش پیشروی دعوت میکنیم.
از شما علاقهمندان به حیات وحش دعوت میکنیم تا با دوره مستند ویدیویی «انقراض- جگوار آمریکای جنوبی» همراه ما باشید. جگوار یا پلنگ خالدار آمریکایی با نام علمی"Panthera Onca"، بزرگترین جانور از تیره گربهسانان در قاره آمریکا بهشمار میآید. از جگوار به عنوان نماد قدرت و تمدن در فرهنگ مردمان آمریکای جنوبی و مرکزی یاد میکنند. نیمی از این جگوارها در برزیل زندگی می کنند و در بین گربه سانان از طول عمر بالایی برخوردارند. زیستگاه اصلی این حیوان شگفتانگیز، در آمریکای مرکزی و جنوبی قرار دارد. جگوار شباهت زیادی به پلنگ دارد اما خالهای روی پوست او درشتتر و بدنش کوتاهتر است و سرو وزنی بزرگتر و بیشتر نسبت به پلنگ دارد. نیش (دندان) فوقالعاده قوی این حیوان به او اجازه میدهد که پوست خزندگان زرهپوش را سوراخ کند. در دل جنگلهای آمازون گروهی مستندساز و دوستدار محیط زیست، جگوار پنج سالهای به نام لیندا را مورد بررسی قرار دادهاند. بیشتر قلمرو جگوارها در منطقه سرادو Cerrado که انبوهی از ساوانا (علفزارهای گرمسیری) و آبگیر است، قرار دارد. سرادو منطقهای گرمسیری و وسیع است که پس از آمازون بزرگترین سیستم زیست محیطی برزیل به شمار میرود. در سرادو حدود 160 هزار گونه گیاهی جانوری و بیش از 200 گونه پستاندار زندگی میکند. طی سالیان اخیر به دلیل آتشسوزی، نیمی از مناطق تحت پوشش و زندگی جگوارها و همچنین طعمههای آنها نابود شده است. پژوهشگران مسیر لیندا را به دقت دنبال میکنند. لیندا به دلایل متعدد و همچنین شکار دو فرزندش توسط پدر، دچار بحران هویت شده و مدام جایگاه خود را برای یافتن مکانی امن تغییر میدهد. در ادامه محققان امیدوارند که این جگوار بتواند مسیر درست را انتخاب کند تا از انقراض به وسیله انسان در امان بماند. جگوار در فهرست قرمز IUCN (اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت) به عنوان یک حیوان در خطر انقراض قرار دارد. بسیاری از شکارچیان به دلایل مختلف از جمله انگیزه انتقام، به صورت وحشیانهای این حیوان را میکشند. به گفته محققین و زیستشناسان در طول حدود یک قرن، 40 درصد از مناطق تحت پوشش جگوارها به دلیل شکار و فرسایش زیستگاها از بین رفته است. نوعی دیگر از جگوارهای در حال انقراض، جگوار سیاه "Melanistic jaguar" است که این رنگ نشان از غلبه یک ژن در بدن آنها دارد. برای شکارچیان، جگوار سیاه به دلیل جنس و رنگ پوستش بسیار ارزشمند است. اکثر بچه جگوارهای این نسل به عناوین مختلف از جمله انتقام، شکار و اسیر شده و یا به عنوان حیوان دستآموز فروخته میشوند. سازمان Nex No Extinction در اقدامی خیرخواهانه بچههای بیسرپرست جگوارها را نجات میدهد. در ادامه این دوره مستند، زیست شناسان پس از تلاش فراوان در نهایت توانستند لیندا را پیدا کرده و پس از وصل کردن مسیریاب و سیگنال، وی را رها کنند. لیندا حال باید تصمیم بگیرد که آیا به کریدور اصلی بازگردد و جان خود را نجات دهد و یا به مزارع برگشته و جان خود را به خطر اندازد! در سال 2000 پناهگاه حفاظت از گربهسانان NEX در روستایی حوالی مزرعه "Fazenda Preto Velho" واقع در منطقه Corumba de Goias، در 80 کیلومتری پایتخت برزیل، برزیلیا تاسیس شد. در این سازمان غیردولتی از همه گونههای گربهسانان در حال انقراض مراقبت و نگهداری میشود. فلسفه NEX بر این فرض استوار است که حفاظت از جنگلها و جانوران و ترویج آموزشهای محیط زیست وظیفه هر فرد در جامعه است. هدف اصلی این سازمان، حفظ و دفاع از گربههای وحشی در معرض انقراض حیات وحش برزیل است. از جمله دلایل انقراض این حیوان میتوان به شکار، تجارت پوست، فرسایش زیستگاه، اسیر و خانگی کردن حیوان، استفاده از سم و مواد شیمیایی اشاره کرد. با ما در تماشای ویدیوهای این دوره همراه باشید.
در مستند ویدئویی «همزیستی در طبیعت» قصد داریم شما را با نحوه تعامل حیوانات آشنا نماییم. حیوانات و گیاهان چه در خشکی و چه در دریاها با اهداف متفاوت به انواع مختلفی از همزیستی روی میآورند. آنها برای یافتن غذا، بقا، حفظ امنیت، رشد و نمو و همینطور بهداشت به برقراری یک رابطه متقابل با دیگر جانداران نیازمندند. جانوران بسیاری از جمله مورچهها، زنبورها، فیلها و نهنگهای قاتل با تبعیت از یک رفتار جمعی برای رسیدن به اهدافشان به صورت تیمی فعالیت میکنند. نهنگ قاتل (اُرکا)، بزرگترین گونه در بین دلفینسانان در تمامی اقیانوسها وجود دارد. این حیوانات اجتماعی از روشهای پیچیدهای برای شکار طعمه خود که انواع ماهیها، فک، شیر دریایی و ... را شامل میشود، استفاده میکنند. نهنگهای قاتل با تکیه بر حس شنوایی خود و از طریق تولید صدا به جهت یابی، پیدا کردن طعمه و ارتباط با یکدیگر میپردازند. وُلوِرین "Wolverine" جانداری نترس که بزرگترین عضو خانواده راسویان به حساب میآید در آمریکای شمالی و شمال آسیا زندگی میکند. این حیوان که به درنده خویی و توان بالا در شکار طعمههایی چند برابر اندازه خودش شهرت دارد با نام دله نیز شناخته شده است. در جنگلهای یخ زده قطب شمال کلاغ با تکیه بر توان ولورین برای بقای خود از یک همزیستی مسالمتآمیز بهره میبرد. زمانی که کلاغ طعمهای بزرگتر از حد و اندازه خود، آن هم گرفتار در برف و یخ مییابد با ایجاد سر و صدا ولورین را از وجود آن آگاه ساخته و به این طریق با کمک وی هر دو از خوردن یک غذای دلچسب بهره میبرند. درخت آدانسونیا (بائوباب) که به درخت وارونه نیز شهرت دارد، در مناطق خشک ماداگاسکار، آفریقا، استرایا و عربستان رشد میکند. این درختان با ارتفاع تقریبی بین 5 تا 30 متر و قطر 7 تا 11 متر یکی از بزرگترین درختان در دنیا به شمار میآیند. معروفترین و بزرگترین گونه از این درختان به نام آدانسونیای گراندیدیه "Adansonia grandidieri" در ماداگاسکار وجود دارد. این نوع از درختان برای حفظ بقای خود در شرایط مختلف آب و هوایی توان ذخیرهسازی چیزی در حدود 120 هزار لیتر آب را در خود دارند. گیاهان نیز برای رشد و نمو نیازمند به نوع خاصی از هم زیستی با سایر جانداران اطراف خود هستند. گلهای این گیاه با کمک نوع خاصی از شاپرک به نام شاپرک شاهینی غول پیکر و همینطور موش لمور اقدام به گردهپراکنی در محیط اطراف خود کرده و به این شیوه بقای خود را تضمین میکند. گیاه مانگرو "Mangrove" به دستهای از درختان و بوتههای که در زیستگاههای آبرفتی و آب شور ساحلی مناطق گرمسیری میرویند اطلاق میشود. این گیاهان شورهزی در دو دسته حرا و چندل وجود دارند که یک زنجیره غذایی کامل را برای بسیاری از انواع آبزیان و پرندگان فراهم میکنند. بزرگترین جنگل مانگروی جزومدی جهان، سونداربانس آسیای جنوبی است که در فهرست میراث جهانی طبیعی یونسکو قرار دارد. رشد و نمو این گیاهان در گرو حضور جانداری به نام خرچنگ است. در حالت جذر دو گونه از این خرچنگها به نام خرچنگ نقبزن و برگخوار به کمک درختان مانگرو میآیند؛ اولی با نقب زدن در زمین پوشیده از گل و لای منطقه علاوه بر مصرف مواد مغذی موجود، اکسیژن لازم را برای درختان فراهم کرده و گونه دوم با خوردن برگ درختان مانگرو کود لازم برای رشد آنها را فراهم میکند. برای مشاهده دیگر همزیستیهای موجود در طبیعت در تماشای این مستند ویدیویی جذاب با ما همراه باشید.
در مستند ویدئویی «زندگی سگها» با ما همراه باشید. سگها این نوادگان گرگها که انسان رابطه خوبی با آنها (گرگها) نداشته، امروزه به عنوان یک دوست و همراه در خانهها و زندگی بسیاری افراد جای خود را یافتهاند. سگها نخستین جانورانی هستند که به دست انسانها و در ابتدا برای شکار اهلی شدند و در چند قرن اخیر وجود نژادهای متنوع این حیوان از اصلاح نژادی صورت گرفته توسط انسان نشات میگیرد. سازمان جهانی سگ "FCI" در سال 1911 با همراهی پنج کشور بلژیک، آلمان، اتریش، فرانسه و هلند تاسیس شد. این باشگاه هماکنون (2018) در کشور بلژیک با اهداف تشویق و ترویج پرورش و استفاده از سگ و همینطور تبادل آزاد اطلاعات بین کشورهای عضو و ... ایجاد شده است. سگها در یک دستهبندی کلی به انواع نگهبان، شکاری، گله، سورتمه، همراه و کاری تقسیم میشوند که هر کدام نژادهای مختلفی را در بر میگیرند؛ به عنوان مثال بولداگ "Bulldog" از دسته نگهبان، باربت "Barbet" شکاری و اسموت کالی "Smooth Collie" از جمله سگهای گله به شمار میآیند. این موجودات دوستداشتنی نقشهای بسیاری در زندگی ما انسانها ایفا میکنند؛ ازین جمله میتوان به شکار، گلهداری، کمک به پلیس و افراد معلول اشاره کرد. سلامتی و برخورداری از یک رژیم غذایی مناسب برای این حیوانات اهمیت بسیاری دارد. غالب اوقات غذایی که ما انسانها استفاده میکنیم برای سگها سمی به حساب میآید؛ مواد خوراکی همچون شکلات و پیاز ازین جملهاند. سعی کنید این مواد و بسیاری مواد دیگر را از دسترس آنها خارج کنید. این حیوانات در معرض انواع بیماریهای عفونی قرار دارند. علایم سلامت آنها را به طور مرتب چک کرده و هیچگاه از داروهایی که برای انسان تجویز شده است به آنها ندهید، همچنین واکسیناسیون آنها را به موقع انجام دهید. سگها موجوداتی با هوشی سرشار و داشتن حواس قوی همچون بویایی و شنوایی به راحتی توسط انسانها آموزش میبینند. بُردر کالی "Border Collie" در بین سگها به عنوان باهوشترین نژاد سگ شهرت دارد. زادگاه این حیوان کشورهای انگلستان و اسکاتلند میباشد. از این نژاد به عنوان سگ گله، پلیس، ناجی و راهنمای نابینایان استفاده میکنند. انسان در مقایسه با بسیاری از حیوانات از حس بویایی قویی برخوردار نیست، اما سگها به داشتن قویترین شامه در بین سایر جانداران شهرت دارند. آنان به عبارتی یک حیوان شامه محور محسوب شده که به راحتی با حس بویایی خود قادر به یافتن و تجزیه و تحلیل بسیاری از دادهها هستند. این حس در سگها بسته به نژادشان چیزی در حدود هزار تا ده میلیون مرتبه قویتر از انسان است. سگها علاوه بر حس بویایی بسیار قوی از حس شنوایی قدرتمندی نیز برخوردارند به گونهای که قادر به شنیدن صداهایی با فرکانس بالاتر از محدوده شنوایی انسان هستند. حجم عضلات گوش سگها چیزی درحدود سه برابر انسان است. محققان با بررسی فعل و انفعالات درون گونهای این حیوانات و ارتباط بین گونههای مختلف آنها قصد در شناخت هرچه بیشتر این موجودات دارند. در ادامه شما را به تماشای ویدئوهای این مستند جذاب و آموزنده دعوت میکنیم.